به گزارش ایرنا، هر چند روابط روسیه و مصر پس از انقلاب مردمی آن و سقوط حسنی مبارک دیکتاتور غربگرای این کشور به دلیل حمایت های ضمنی مسکو از وی به سردی گرایید، اما پس از روی کار آمدن دوباره نظامیان مصری و تلاش گسترده آنان برای حذف اخوان المسلمین از ساختار سیاسی مناسبات مسکو و قاهره رو به بهبود گذاشت.
با وجود اینکه سقوط حسنی مبارک دیکتاتور مخلوع مصر از قدرت به دلیل معلق ماندن قراردادهای منعقد شده میان مسکو و قاهره برای روس ها بیش از دو میلیارد دلار زیان مالی به دنبال داشت، اما به نظر می رسد که این روزها افق تازه ای پیش روی مناسبات دو طرف در بحبوحه تلاش نظامیان برای کنارزدن اخوان المسملین از هرم قدرت مصر در حال رقم خوردن است.
ساختار روابط روسیه و مصر به ویژه پس از رویکردهای محتاطانه آمریکا به نظامیان مصری بازمانده از دوره حسنبی مبارک و قطع کمک های مالی رایج واشنگتن به قاهره وارد مرحله جدیدی شد و مقام‌های مصری اعلام کردند که برای تقویت و تعمیق مناسبات با مسکو در حوزه های انرژی و تجهیزات نظامی علاقه مند هستند.
در راستای این رویکرد سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه و سرگئی شایگو وزیر دفاع روسیه هفته گذشته برای دیدار و مذاکره با همتایان مصری خود راهی قاهره شدند تا راهکارهای نوسازی روابط آسیب دیده دو شریک تاریخی را در عرصه‌های مختلف در قالب مذاکرات 2+2 بررسی کنند.
سفر هیات دیپلماتیک بلندپایه روسی به مصر برای رایزنی در خصوص راه های به روزسازی مناسبات دوجانبه با ورود رزمناو غول پیکر روسی ˈواریاگˈ مجهز به موشک‌های هدایت شونده به بندر اسکندریه همزمان شد که نخستین سفر یک کشتی جنگی روسی به این کشور متحد آمریکا در دو دهه اخیر محسوب می‌شود.
رادیو دولتی صدای روسیه در خبری در این باره با برجسته سازی سفر واریاگ به اسکندریه نوشت که این اتفاق برای نخستین بار در تاریخ دریانوردی روس ها روی می‌دهد.
بنا بر گزارش صدای روسیه رزمناو موشک انداز روسی که متعلق به ناوگان اقیانوس آرام این کشور می باشد، پس از بازدیدی شش روزه از ناوگان دریایی مصر برای ادامه ماموریت خود به آب‌های مدیترانه باز گشت.
این در حالی است که نشریه آمریکایی کریسچن ساینس مانیتور با استناد به گزارش های خبری نوشت که یک مقام عالی رتبه نظامی- اطلاعاتی روسی نیز به تازگی برای مشاوره با همتایان مصری خود در قاهره بوده است که در نوع خود اتفاقی مهم به شمار می‌رود.
برخی از تحلیلگران مسایل سیاسی با اشاره به فعال شدن ناگهانی روابط مسکو و قاهره در هفته های اخیر می گویند که این روند یادآور سال های نخست وقوع جنگ سرد میان بلوک شرق و غرب است؛ مقطعی که مصر در بین کشورهای عربی مشتری شماره یک شوروی سابق محسوب می‌شد و مسکو در طول سه دوره جنگ اعراب با رژیم صهیونیستی از قاهره به شکل فروش تسلیحات نظامی، ارایه مشاوره اطلاعاتی و پوشش‌های دیپلماتیک حمایت می‌کرد.
بدیهی است که روی آوردن نظامیان مصری به سوی روسیه به معنای کنار گذاشته شدن رویکردهای سیاسی واشنگتن محور از سوی آنان نیست و این عده که خود محصول چهار دهه امنیت گورستانی حاکم بر مصر در سایه روابط تنگاتنگ مبارک و نزدیکانش با غربی ها و صهیونیست ها می باشند، نمی توانند به این راحتی از زیر یوغ و سلطه غرب و تل آویو بیرون روند.
در واقع هم مقام های روس و هم نظامیان مصری به خوبی این واقعیت را درک می کنند که با وجود تیرگی پیش آمده در ساختار مناسبات تاریخی قاهره و واشنگتن و به رغم رویکرد دوستانه و سازگارتر روس ها با سیاست های جاری نظامیان، امکان پشت پا زدن به روابط تاریخی به واشنگتن و بازگشت به آغوش مسکو به شیوه جنگ سرد برای حاکمان نظامی این کشور مسلمان میسر نیست.
شاید بتوان بهترین نمود این استدلال را در اظهارات اخیر نبیل فهمی وزیر امور خارجه مصر در گفت و گو با روزنامه الاهرام مشاهده کرد که مدعی شد: عدم وابستگی انتخاب‌های فراوانی را به دنبال دارد. هدف سیاست خارجی کنونی نیز فراهم کردن گزینه‌های (جدید) برای مصر است. من نمی‌خواهم چیزی را جایگزین کنم، قصد من افزودن انتخاب‌های تازه است.
این در حالی است که سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز در سخنانی خطاب به فهمی همتای مصری خود یادآوری کرد که مسکو تاکنون در حمایت از ˈثباتˈ و ˈتغییر تکاملیˈ یک رویکرد ثابت مبتنی بر شک و تردید را نسبت به هیجانات انقلابی در کشورهای عربی دنبال کرده است.
لاوروف با بیان اینکه کشورش به اصل عدم دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر پایبند است، افزود: ما معتقدیم که اقدامات جاری در مصر شامل تهیه پیش نویس قانون اساسی جدید و برگزاری همه پرسی مصریان را در حرکت رو به جلو و برآورده شدن آرزوهای معوق مانده شان کمک خواهد کرد.
به نظر می رسد که غافلگیر شدن آمریکا از انقلاب میلیونی مردم مسلمان مصر بر محور مخالفت با سر کار بودن 42 ساله حسنی مبارک در قامت یک دیکتاتور تمام عیار وابسته به غرب و رژیم صهیونیستی و اقدام واشنگتن در خالی کردن پشت وی بر مبنای اصل تاریخی انقضای تاریخ مصرف حاکمان وابسته به غرب موجب شده است که موسیقی دیپلماتیک مسکو در قبال تحولات جاری مصر به گوش حاکمان نظامی این کشور خوش بیاید.
ناظران آگاه می گویند که بازگشت نظامیان مصری به سوی روسیه نه از روی انتخاب بلکه اقدامی از سر ناچاری و نشانه رنجش این عده از پاسخ سرد واشنگتن به درخواست نظامیان برای بازگشت به راس قدرت به بهانه برگزاری تظاهرات مردمی علیه ریاست جمهوری یکساله محمد مرسی است که تیر ماه سال گذشته به شکلی مردم سالارانه و با انتخاب عمومی به قدرت رسید.
آندره سیدوروف رییس کرسی سازمان‌ها و روندهای جهانی در دانشگاه دولتی مسکو معتقد است که آمریکا در حال تغییر تاکتیک خود در خاورمیانه است.
وی می گوید: به عبارت دیگر می توان عدم قاطعیت اوباما در قبال تحولات خاورمیانه را که جمهوری خواهان از آن انتقاد می کنند، به عنوان یک حرکت جدید تاکتیکی در راهبردی پیشین، تحکیم نفوذ آمریکا در این منطقه حساس دانست. رویکرد قدیمی مداخله مستقیم در موقعیت کنونی کارآمد نیست و سیر وضعیت در مصر این را نشان داده است.
هر چند واشنگتن مهر ماه امسال در راستای سودجویی از سرکوب تظاهرات طرفداران اخوان المسلمین از سوی ارتش مصر و برای تطهیر خود از چهار دهه حمایت بی چون و چرا از دیکتاتوری و جنایت آفرینی مبارک و اطرافیانش ارایه بخشی از کمک مالی سالانه 5.1 میلیارد دلاری به قاهره را به حال تعلیق در آورد، اما همین امر بهانه‌ای برای اقبال نظامیان مصری به مسکو به منظور ایجاد موازنه منفی در سیاست خارجی این کشور شد.
بدیهی است که چنین رویکردی از سوی نظامیان مصری در شرایط به اوج رسیدن تنش در مناسبات شکننده مسکو و واشنگتن از سوی سیاستمداران روس با استقبال مواجه شود، به ویژه اینکه مقام‌های نظامی مصر از علاقه مندی خود برای خرید چهار میلیارد دلار تجهیزات نظامی روسی سخن می‌گویند.
سرگئی مارکوف مشاور سیاست خارجی ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه در این باره می گوید: مسکو در حال بازگشت به جهان عرب است زیرا دولت های عربی چنین چیزی را از ما می‌طلبند. آنان به دنبال کسانی غیر از آمریکا و عربستان سعودی هستند که بتوانند بر آن تکیه کنند.
مارکوف مدعی است: روسیه از سیاست های نامنسجم آمریکا در قبال جهان عرب که کل خاورمیانه را به هرج و مرج و جنگ کشیده است، بسیار نگران می باشد. ما از وقوع جنگ داخلی در مصر نگرانیم. می خواهیم به بازگشت ثبات به این کشور کمک کنیم. روسیه در این مساله خود را به چشم یک رقیب برای آمریکا نمی‌بیند. دوره جنگ سرد به سر آمده است و ما مخالف آمریکا نیستیم. ما به دنبال ایجاد یک رابطه جدید و ایفای نقش تازه به منظور احیای مصر و قدرتمند شدن این کشور هستیم.
کارشناسان مسایل سیاسی می گویند که تکاپو برای تقویت و بهسازی روابط با مصر از سوی روسیه می تواند به انعقاد قراردادهای سودآور در حوزه انرژی و فروش تسلیحات نظامی روسی به قاهره منجر شود که در صورت تحقق در 40 سال گذشته اتفاقی بی‌سابقه خواهد بود.
در سال1972 بود که انور سادات رییس جمهوری ضدمردمی وقت مصر برای خوشایند غربی ها و متحدان شان در منطقه 20 هزار مستشار نظامی شوروی سابق را از کشورش اخراج کرد تا راه برای چرخش تاریخی و ننگ آور قاهره به سوی بلوک غرب و سازش با رژیم صهیونیستی باز شود.
با این نگاه بود که سرگئی شایگو وزیر دفاع روسیه در سفر به قاهره مذاکرات مشروحی با عبدالفتاح السیسی همتای مصری خود درباره توسعه همکاری های نظامی روسی- مصری داشت که گمان می‌رود می‌تواند به انعقاد قرارداد چهار میلیارد دلاری فروش تسلیحات روسی به مصر منتهی شود.
هر چند شرکت روس آبارون اکسپورت، شرکت دولتی انحصاری صادرات تسلیحات نظامی روسیه، اعلام کرد که در نشست وزرای امو خارجه و دفاع این کشور با همتایان مصری خود در قاهره برنامه امضای قرارداد فروش تجهیزات نظامی لحاظ نشده است، اما نبیل فهمی وزیر خارجه مصر به صراحت اظهار داشت که امضای این قرارداد میان طرفین ممکن است.
فهمی در گفت و گو با کانال تلویزیونی راشاتودی با اشاره به اینکه قاهره در حال بررسی امکان خرید تسلیحات روسی است، افزود: موضوع خرید تسلیحات جدید روسی باید به دقت بررسی شود. بله اصولا این موضوعی است که در نظر گرفته می شود.
درهمین حال نشریه الوطن چاپ فلسطین با استناد به منابعی اطلاع داد که مسکو و قاهره مذاکراتی در باره امضای قراردادی در زمینه همکاری های فنی- نظامی انجام می‌دهند و گویا قرار است نخستین معامله در زمان دیدار وزرای امور خارجه و دفاع روسیه با همتایان مصری شان در قاهره به امضا برسد.
گزارش الوطن حاکی است که یکی از شیخ نشین‌های حاشیه خلیج فارس قبول کرده است هزینه تمام تسلیحات را به جای قاهره بپردازد.
می‌توان عمق نگاه راهبردی مسکو به توسعه روابط با قاهره در دوره بازگشت نظامیان مصر به راس قدرت را در اظهارات سرگئی لاوروف رییس دستگاه دیپلماسی روسیه در مصاحبه با روزنامه الاهرام دریافت که از تعمیق مناسبات کشورش با مصر به عنوان ˈاولویت برترˈ یاد کرد.
لاوروف مصر را شریک پیشرو و قابل اعتماد روسیه در خاورمیانه نامید و یاد آور شد که دو کشور در سال جاری هفتادمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک میان مسکو و قاهره را جشن می‌گیرند.
در نهایت می‌توان گفت که روس‌ها با درک موقعیت ممتاز مصر در جهان عرب تلاش دارند با استفاده از خلاء نسبی حضور آمریکا در سیاست خارجی قاهره نهایت تلاش خود را برای بازگشت به مصر در چارچوب نوسازی مناسبات مسکو - قاهره و امضای قراردادهای کلان در حوزه انرژی و تسلیحات نظامی به کار گیرند و افزایش تردد دیپلماتیک میان دو کشور در هفته‌های اخیر حاکی از این واقعیت است.
